In mijn jeugd had ik een buurman die schrijver was. Hij werkte bij de marine en ik was nieuwsgierig naar wat dit beroep daar inhield. Nooit heb ik er de vinger achter gekregen. Aan te nemen valt in ieder geval dat hij geen romans in werktijd schreef; en ook daarbuiten trouwens niet. Tegenwoordig zou dat wel kunnen.
In Nederland ben je schrijver als je romans op je naam hebt staan; of toch minstens een verhalenbundel. Dan ben je een schrijver van ‘literatuur’. Verder is het een pre als je boeken door een gerenommeerde uitgeverij worden uitgegeven.
Er zijn best wel veel mensen die beroepsmatig schrijven, maar dat doen ze vaak heimelijk, op de achtergrond. Zoals speechschrijvers, die aan de lopende band voordrachten voor politici produceren. Of ghostwriters, die op aanvraag in allerlei genres excelleren.
Vaardige pen
Pennenlikkers die ‘openbaar schrijver’ zijn, dat heb je in Nederland niet. Een openbaar schrijver is iemand die zijn schrijfvaardigheid ten dienste van anderen stelt. Laatst las ik in de krant dat het beroep van openbaar schrijver in Franstalig België aan een opmars bezig is: er is veel vraag naar mensen met een vaardige pen die voor minder weerbare en toegeruste medeburgers brieven schrijven naar overheidsinstanties, belastingdienst, woningbouwverenigingen, enzovoort.
Iedereen kent het wel, van die ambtelijke brieven, geschreven in weerbarstig proza waar de honden geen brood van lusten. Zelfs een geoefende lezer moet dit soort taaie kost een paar keer doorploegen om de portee ervan te begrijpen. Laat staan een ongeschoolde lezer, die bijt zijn tanden erop stuk, die begrijpt er vaak geen klap van. En dan word je ook nog geacht te reageren op deze woordenbrei.
Openbaar schrijver
Een hulpje, in de persoon van een openbaar schrijver, komt dan als geroepen. Hoe schrijf je een brief waardoor je voorkomt dat iemand zijn huis wordt uitgezet? Hoe pareer je de doortrapte actie van een huisjesmelker? Als openbaar schrijver jongleer je niet alleen met letters, maar je bent ook geletterd. Een goede algemene ontwikkeling is onontbeerlijk. Je moet weten hoe en op wie je je pijlen richt. Alleen zo tref je met je schrijfsels doel.
In Wallonië is de ‘écrivain public’ steeds meer een gewilde figuur. Nu vooral nog als vrijwilliger, maar ik voorzie dat iemand met schrijftalent daar gerust zijn beroep van kan maken. Er is buiten de groep van laaggeschoolden een grote groep die weliswaar een hogere opleiding heeft genoten, maar ook niet kan schrijven. Of er een broertje dood aan heeft. Met geld willen ze het afkopen. Of ze willen, met een ‘assist’, op het vlak van schrijven over hun schaduw heen springen.
Op bestelling
Er is absoluut ook emplooi voor de openbaar schrijver in Nederland. In zeker opzicht voorziet de tekstschrijver in deze behoefte, maar die professional richt zich doorgaans, in opdracht van bedrijven, op het schrijven van zakelijke teksten. Mij staat een breder spectrum voor ogen, dat van de schrijver die álle genres beheerst, van zakelijk én literair schrijven.
In de Arabische wereld is de openbaar schrijver een bekende verschijning, die op bestelling onder andere liefdesbrieven en gedichten schrijft. Dat maakt dit metier aantrekkelijk voor romanciers, die van de kunst niet kunnen leven en een aardige schnabbel op zijn tijd goed kunnen gebruiken. Vooral tot hen zeg ik: trek alle registers open!
Publicatiedatum: 26 mei 2015
