Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Dat laat de papieren krant momenteel zien. Niet alleen De Telegraaf, maar ook de Volkskrant en NRC Next.
De Telegraaf van gisteren met als chocoladekop ‘Sjuul, deze krant is voor jou’ is een memorabel nummer. Hoofdredacteur Sjuul Paradijs, sinds 1986 in dienst van de krant voor wakker Nederland, heeft het veld moeten ruimen. Hij verloor het gevecht met de directie van TMG. Die wil de deelredacties, zoals Privé en Vrouw verzelfstandigen. Boze tongen beweren zelfs dat de directie deze uitgaven in de verkoop wil doen. Versjacheren, want de nood is hoog, de verliezen bij TMG zijn alarmerend. De oplage van De Telegraaf is in een vrije val beland.
Smoel
Een hoofdredacteur die zo uitgeleide wordt gedaan, met binnenin een spread die wat weg heeft van een in memoriam, dat is in Nederland niet eerder vertoond. Ja, vroeger was de krant een ‘meneer’, maar daar lag toch een andere uitleg aan ten grondslag: dat een nieuwsverslag uiteindelijk ook maar een subjectieve weergave van de werkelijkheid is.
Niettemin, dit indachtig, gaat het er in de journalistieke berichtgeving om feiten voor te schotelen. Feiten en niets dan de feiten. Over oorlog, rampen, politiek en sport. Het doel is toch om de objectieve werkelijkheid recht te doen. Alleen columnisten mogen in een hoekje hun ‘subjectieve beleving’ naar hartenlust uitleven. Hun smoel ontlenen kranten aan de gekozen invalshoek en de selectie van het nieuws, benevens het redactioneel hoofdcommentaar.
Sjuul
Van Sjuul Paradijs wordt in de berichtgeving, ook in andere kranten, de personificatie van De Telegraaf gemaakt. ‘Man van het volk’, stond gisteren in de krant. En de kop boven de spread luidde ‘We zijn allemaal een beetje Sjuul.’
Tegenwoordig lijkt het minder te gaan om het in kaart brengen van feiten dan om het aanboren van emoties. Of beter gezegd, de emotie wordt de kruiwagen van het nieuws; de verpakking.
Ik vermoed dat hieraan eerder de terreur van het ‘doelgroepdenken’ ten grondslag ligt. Er vindt permanent onderzoek plaats naar ‘wat de lezer wil’. Diezelfde lezers die massaal hun abonnement opzeggen. Wat wil de doelgroep? Die wil, zo gaat de mare, worden vermaakt en verleid. Geconcentreerd lezen, online en offline, is voor velen een te moeilijke opgave geworden. Spelenderwijs wordt er misschien nog iets door de ijkpersoon gerecipieerd. Dat moet de reden zijn waarom vaak wordt geappelleerd aan emoties bij het nieuws.
Onkruid
Wat is tegenwoordig nog meer ‘fit to print’ om de aandacht van de lezer te trekken? Koppen zijn steeds vaker vragende zinnen. NRC Next, die mikt op een jonge lezersgroep, heeft er helemaal een handje van. Maar de vraagzin in de kop van een artikel verspreidt zich, als onkruid, ook in een krant als de Volkskrant. In de editie van vandaag tel ik in de gauwigheid vijf vragende koppen. De mooiste is wel: ‘Gaan adverteerders de inhoud meebepalen?’
Als krantenlezer wil ik antwoorden, geen vragen. Ik wil betrouwbare berichtgeving. Verder wil ik duiding van het nieuws op basis van een goede analyse. En als twee partijen tegenover elkaar staan, wil ik hoor en wederhoor.
Oude stempel
In dat opzicht is een krant als Het Financieele Dagblad van de oude stempel. Het is niet mijn lijfblad, maar ik heb respect voor de neutrale nieuwspresentatie in de krant van ondernemend Nederland. Dit sociaal-economische dagblad drijft niet op emotie.
Ook het lezerspubliek van Het Financieele Dagblad is ongetwijfeld heterogeen. Een ijkpersoon bestaat zodoende helemaal niet. Gooi dus het doelgroepdenken overboord. Verwerp de gedachte dat de lezer centraal staat. Laat die gewoon zijn kop gebruiken, zich inspannen om de complexe wereld te begrijpen. Zo dwing je bij de trouwe lezers respect af.
Publicatiedatum: 20 mei 2015
