Nog één keer dan over de ‘Pleur zelf op!’-uitspraak van Mark Rutte. Nu niet over de inhoud, maar over de spelling. Spelt onze premier wel goed?
Zoals bekend nam premier Rutte zijn beruchte uitspraak tijdens de ‘Zomergasten’-avond bij de VPRO in de mond. Hij deed dit naar aanleiding van het optreden van Turks-Nederlandse jongeren die een NOS-verslaggever en een cameraman lastigvielen. De jongeren waren in Rotterdam de straat opgegaan na de mislukte staatsgreep in Turkije. Ze schreeuwden daar ‘Rot op!’ tegen de verslaggever en de cameraman.
In Zomergasten zei Rutte: ‘Pleur zelf op!’ De Haganees – spreek uit: ‘Hageneis’ – in hem bezigde het platte Haags. Het grappige is trouwens dat ‘oppleuren’ van origine plat Amsterdams is en blijkbaar heeft dit Mokumse werkwoord, dat oprotten betekent, ooit zijn weg naar andere steden gevonden.
Correct
‘Pleur op!’ is door de minister-president correct uitgesproken. Interessant is echter dat hij bij de verdediging van zijn beladen uitspraak in de Tweede Kamer er ironisch aan toevoegde: ‘Of, op z’n Rotterdams: ‘Pleurt op!’
Dat is qua spelling een interessante toevoeging. Is de ‘t’ in de zin ‘Pleurt op’ een toevoeging vanuit het Rotterdamse dialect? Dat kunnen we aannemen. ‘Zoals de Hagenees ‘Pleur op!’ zegt, evenals de Amsterdammer, zo zegt de Rotterdammer ‘Pleurt op!’
Toegevoegde ‘t’
Over die toegevoegde ‘t’ valt echter meer te vertellen. In de uitspraak ‘Pleur op!’ zit de gebiedende wijs, zoals in ‘Kom hier!’ Maar als je er een ‘t’ aan toevoegt, zodat het ‘Pleurt op!’ wordt, is formeel sprake van de beleefdheidsvorm van de gebiedende wijs – die niet minder dan een afzwakking is van diezelfde gebiedende wijs. In dit geval is eerder sprake van een aansporing.
Rutte wilde in ‘Zomergasten’ met zijn uitlating vooral emotie uitdrukken. Geen aansporing, eerder een verwensing. Gewoon terugschelden.
Conclusie: dialect en formele taalregel zitten elkaar hier in de weg. Wat blijft is de emotie die met de ‘pleur op’-varianten wordt uitgedrukt. Die is glashelder.
Publicatiedatum: 4 oktober 2016
