Al een tijdje pijnigde ik mijn hersens: aan wie doet de Franse president Emmanuel Macron mij toch denken? En opeens wist ik het: aan het personage Fabrizio in de film ‘Prima della Rivoluzione’ van de Italiaanse regisseur Bernardo Bertolucci. Een aantal overeenkomsten springt in het oog.
Maandag stond er, gespreid over twee naast elkaar liggende pagina’s , een prachtige foto in Het Parool. De foto laat de nieuwbakken president Macron in een auto zien, staand, omgeven door cavalerie en gendarmerie. Op zondag kreeg hij tijdens een ceremonie bij het Élysée-paleis de macht in handen. Om zich vervolgens – met escorte – naar de Arc de Triomphe te verplaatsen, om daar bloemen te leggen bij het Graf van de Onbekende Soldaat. Tijdens de weg ernaar toe, op de Champs Élysées, werd deze foto geschoten (fotograaf: Michel Euler).
Het moeten heel wat bereden paarden zijn, die de verkozen president chaperonneren. Alleen de voorste paarden zijn goed te onderscheiden. Maar afgaand op de gepluimde helmen van de berijders zijn het er heel wat. Eén paard is blijkbaar geschrokken van het lawaai van de motoren van de gendarmerie, want het springt hoog opzij. Zo komt dit paard en profil in beeld. Van de ruiter, die met zijn hoofd naar beneden duikt, zien wij slechts een deel van zijn uniform en de degen die hij in zijn rechterhand houdt.
Het effect is dat Macron overkomt als een wagenrenner in de Griekse oudheid. Dat ene paard is nerveus, maar Macron heeft op dit moment alles onder controle. Hij wuift de andere kant op, naar het publiek aan de kant van de weg.
Visuele gelijkenis
Ik staarde lange tijd naar deze foto en vroeg mij af aan wie Marcron mij toch doet denken. Opeens schoot mij de film Prima della Rivoluzione (Vóór de revolutie) van Bernardo Bertolucci te binnen. De film dateert van 1964 en de Italiaanse regisseur was toen pas 22 jaar.
De film gaat over Fabrizio, een jonge bourgeois uit de stad Parma, die zich verzet tegen zijn milieu en voor het communisme kiest. Hij staat daarbij sterk onder invloed van een oudere leraar.
Francesco Barilli, de acteur die Fabrizio speelt, is weliswaar een stuk jonger dan de 39-jarige Macron, maar niettemin is er sprake van visuele gelijkenis. De scherpe neus, de kaaklijn, het donkere haar, de vorm van het hoofd, het slanke postuur. Maar er zijn overeenkomsten die verdergaan dan dergelijke oppervlakkige contouren. Fabrizio overkomt in de film hetzelfde als Macron in werkelijkheid: hij wordt verliefd op zijn tien jaar oudere tante Gina. En zoals inmiddels iedereen weet, werd Macron op 15-jarige leeftijd verliefd op zijn 25 jaar oudere dramadocent Brigitte Trogneux, met wie hij in 2007 trouwde.
Derde weg
Zowel Fabrizio als Macron komt uit de ‘provincie’, resp. Amiens en Parma. En voor beiden geldt dat ze er tot een welgestelde familie behoren.
Zoals Fabrizio interesse aan de dag legt voor de socialistische beweging, zo was Macron lid van de politieke partij Parti Socialiste. Beiden nemen er afscheid van. Fabrizio keert weer terug in de schoot van de bourgeoisie. Hij breekt met zijn tante en trouwt het meisje met wie hij al eerder verloofd was. Macron neemt afstand van de socialistische partij en richt een eigen partij op, En Marche, die de pretentie heeft – tussen links en rechts – een derde weg te willen inslaan. Vandaar dat hij zowel linkse als rechtse ministers heeft aangesteld.
In Prima della Rivoluzione slaat Bernardo Bertolucci dezelfde toon aan. Zowel pleitbezorgers van links als van rechts komen aan het woord. Mooi is de scène waarin een landeigenaar over zijn landerijen kijkt en in aanwezigheid van Fabrizio zich afvraagt: Maar wie houdt dit in stand als ik dat niet doe? Verbazingwekkend dat een regisseur van 22 jaar zo’n genuanceerd beeld kan oproepen.
Deze in zwart-wit opgenomen film van de jeugdige Bertolucci is een juweeltje. De kadrering, de belichting, de montage en – niet te vergeten – de filmmuziek van o.a. Ennio Morricone. En dan is de plot ook nog eens interessant: persoonlijk en politiek.
Ambitie
Er zijn ook duidelijke verschillen tussen Fabrizio en Macron. De jeugdige hemelbestormer verlaat zijn tante, de jongste president ooit in Frankrijk verkeert nog steeds met zijn oudere geliefde. En de sociaal-liberale Macron wil méér zijn dan representant van de gegoede burgerij. Hij wil in Frankrijk niets minder dan een maatschappelijke (economische) revolte bewerkstelligen. Zo’n ambitie is slechts weinigen gegeven – en zeker Fabrizio niet.
Het slot van de film Prima della Rivoluzione kent daarentegen wel weer enige gelijkenis met de tocht van Macron over de Champs Élysées. Ook Fabrizzio wordt toegejuicht als hij in een auto uit beeld rijdt. De trouwplechtigheid heeft net zijn beslag gekregen en hij en zijn jonge bruid gaan hun wittebroodsweken tegemoet, zijn tante Gina in tranen achterlatend. Het is een wervelende scène, een weergaloos slotakkoord; vormgegeven door beelden in slow motion en begeleid door opzwepende muziek.
Macron gaat nu ook zijn wittebroodsweken tegemoet, maar dan als president. In zijn geval, blijkens die prachtige foto die ik aan het begin beschreef, gaat het om een weergaloos beginakkoord. De toon is gezet. Is een derde weg anno 2017 in de politiek mogelijk? Of valt ook Macron straks terug in de schoot van de bourgeoisie?
