Arnold Heertje, die onlangs overleed, werd in de kranten terecht uitgebreid herdacht. Opvallend was niettemin dat er weinig werd ingegaan op zijn functioneren aan de universiteit. Zijn hele werkzame leven was hij verbonden aan de hoofdstedelijke alma mater.
Toen Arnold Heertje in 1999 de pensioengerechtigde leeftijd bereikte en de hoogleraarspost staathuishoudkunde aan de rechtenfaculteit na vijfendertig jaar moest opgeven, keek ik met hem terug op zijn universitaire carrière. Dat deed ik namens Folia, waarvan ik destijds eindredacteur was. Heertje bleek in tal van zaken – de waarde van de natuur voorop – een vooruitziende blik te hebben. Redenen genoeg om het interview uit de mottenballen te halen.
Amateurpoliticus
Mijn belangstelling voor de politiek is aangewakkerd door Arnold Heertje. Het moet in het verkiezingsjaar 1972 zijn geweest dat hij optrad op een bijeenkomst voor politieke partijen in Den Helder. Ik was daar als middelbare scholier uit nieuwsgierigheid naartoe gegaan. Ik meen mij te herinneren dat Heertje DS’70, Democratisch Socialisten ’70, vertegenwoordigde. Het was destijds een zijstap van hem, want zijn hart lag eigenlijk bij de sociaaldemocratie: de PvdA. De econoom toonde in de gedaante van amateurpoliticus zijn maatschappelijke betrokkenheid. Hij maakte indruk op mij vanwege zijn elan en engagement.
Onze wegen kruisten elkaar weer toen Arnold Heertje in 1999 afscheid nam als hoogleraar staathuishoudkunde aan de rechtenfaculteit van de Universiteit van Amsterdam, een functie die hij vijfendertig jaar bekleedde. Weliswaar was hij tot en met 2015 aan dezelfde universiteit bijzonder hoogleraar in de geschiedenis van de economische wetenschap, maar in het jaar vóór de millenniumwisseling kreeg hij een groots afscheid. Folia bleef natuurlijk niet achter en ik toog namens de redactie naar Naarden Vesting om de afzwaaiende econoom te interviewen. Heertje hield daar kantoor, zo had hij mij van tevoren verteld. De streekbus bracht mij naar de vestingstad en omdat ik te vroeg was, liep ik een rondje om de kerk. Stipt op het afgesproken tijdstip stond ik voor de deur van Heertjes kantoor, maar trof hem daar niet aan. Een briefje op de ruit maakte duidelijk dat de econoom de benen had genomen. Hij had lang genoeg gewacht.
Gewijde grond
Verbijsterd las ik het kattenbelletje. Maar ik liet mij niet uit het veld slaan en nam de bus naar Naarden, de plaats waar Heertje woonachtig was. Toen ik bij zijn huis aanbelde, gaf hij lucht aan zijn verontwaardiging dat ik de afspraak niet was nagekomen. In de deuropening deed ik mijn best hem ervan te overtuigen dat niet ik maar hij fout zat wat betreft het afgesproken tijdstip. Heertje toonde zich van zijn redelijke kant. Zijn stuurse houding verdween als sneeuw voor de zon en met een hartelijke armzwaai werd ik uitgenodigd om binnen te komen. Wij begaven ons naar gewijde grond, want het interview vond plaats in zijn bijzondere bibliotheek vol eerste drukken en manuscripten van economische boeken door de eeuwen heen. Het vraaggesprek spitste zich toe op zijn carrière als onderzoeker en docent aan de Universiteit van Amsterdam. Met het aan de vergetelheid ontrukken van dit onderhoudende interview wil ik recht doen aan een begaafd econoom. Een profiel van Arnold Heertje, die ook een vermetele dwarsligger was, gaat eraan vooraf. Profiel en interview werden op 3 december 1999 in Folia gepubliceerd.
