De provo’s in de jaren zestig zijn bekend om hun ludieke acties, zoals het uitdelen van krenten aan omstanders op straat, het liefst politieagenten. Die konden door deze gulle gift behoorlijk agressief worden. En dat was misschien ook wel de bedoeling.
Ik weet nog dat ik in die dagen voor het eerst het woord ‘ludiek’ opving. Het werd te pas en te onpas gebruikt, maar eigenlijk wist niemand wat het precies betekende. De betekenis die nu vooral beklijft, is die van ‘speels’.
Bij de huidige Maagdenhuisbezetting, die zich trouwens onderscheidt van vorige bezettingen, worden ook weer ludieke acties gehouden. Het is niet alleen zo dat de agora in het Maagdenhuis demonstratief wordt bezet door middel van sit-ins, maar er worden ook lezingen gehouden, er wordt muziek ten gehore gebracht en er wordt gedanst. Het woord ludiek beleeft dus een heuse revival.
Van horen zeggen
Er is een ander woord dat we de laatste tijd vaak horen, het woord ‘robuust’. Zo staat de Hogeschool van Amsterdam ‘robuust onderwijs’ voor. Hiermee wordt zoiets als ‘stevig onderwijs’ bedoeld. Maar met het woord robuust is hetzelfde aan de hand als met het woord ludiek. Het valt niet echt te vatten, het is aalglad, de betekenis ervan glipt tussen je lippen je mond uit. Het zijn woorden van horen zeggen, met een meer associatieve dan exacte betekenis.
Ludiek is: subversief, provocatief, anarchistisch – en vooral ironisch. Robuust is: krachtdadig, ferm en doelbewust – en vooral ernstig.
Zo gezien staan ludiek en robuust tegenover elkaar. Ludiek is de demonstratie van studenten en docenten. Robuust is het beleid van bestuurders en managers. Het komt erop aan ze met elkaar te verzoenen. Daarom pleit ik voor ‘ludieke robuustheid’. Zo worden ze verenigd.
Woordenboekenuitleg
Grappig is de woordenboekenuitleg van het zelfstandig naamwoord robuustheid: de mate waarin software ondanks gemaakte bedieningsfouten naar behoren functioneert. Software is in deze context een metafoor voor het onderwijs.
Als we het onderwijs met open mind benaderen, wanneer we lucht toelaten ten koste van de gestelde doelen, dus wanneer we een zekere speelsheid in onze houding tegenover het onderwijs aan de dag leggen, komt het wel goed.
Publicatiedatum: 12 maart 2015
