‘Vader en dochter – Het verhaal van een opvoeding’ luidt de titel van het pas uitgekomen boek van Hendrickje Spoor. Hierin verhaalt zij over de complexe relatie die zij had met haar vader, André Spoor, oud-hoofdredacteur van NRC Handelsblad.
Walt Whitman dichtte ‘I contain multitudes’ en zeker voor André Spoor gold dat hij een veelvormige persoonlijkheid had. Hendrickje Spoor in een recent interview met Jan Tromp: “Hij was een man van de wereld die zich met vanzelfsprekend gemak bewoog onder politici, kunstenaars, wetenschappers en ondernemers, in de salons van Den Haag, maar ook in die van Parijs en New York.” Maar Spoor was ook een rokkenjager, die grote aantrekkingskracht had op vrouwen. In ‘Vader en dochter’ haalt Hendrickje Spoor haar moeder aan die haar man ‘een smerige neukepiet’ noemt.
Lieve lust
Met het interview van Jan Tromp nog in mijn achterhoofd las ik ‘Onze eeuw’ (2013), waarin André Spoor en die andere oud-hoofdredacteur van NRC Handelsblad, Jerome Heldring, met elkaar gesprekken voeren over drie thema’s: de dekolonisatie, de Koude Oorlog en Europa. Daarbij lieten zij zich inspireren door boeken met een vergelijkbare opzet: ‘Unser Jahrhundert’ van Helmut Schmidt en Fritz Stern, en ‘Thinking the twentieth century’ van Tony Judt en Timothy Snyder.
Het eerste boek heb ik niet gelezen, het tweede wel. Mijn conclusie is dat de gedachtewisseling in ‘Onze eeuw’ armetierig afsteekt tegen de eloquente gesprekken die Tony Judt en Timothy Snyder voeren. Debet hieraan is, voor een deel althans, dat ‘Onze eeuw’ niet onder handen is genomen door een door de wol geverfde redacteur. Het gevolg is dat de NRC-heren zich nogal eens herhalen. En wat zij te berde brengen, wordt zonder esprit gebracht en getuigt weinig van ideeënrijkdom. Ze kouten dat het een lieve lust is. Het moeten gezellige bijeenkomsten geweest zijn.
Anekdotes
De mens is slecht, daar zijn ze het over eens, en het is in de grote wereld laveren tussen fataliteit en toeval. Ze delen vaak hetzelfde standpunt, ook op het punt van nationalisme: daar is in het verleden vanuit het Westen vaak te weinig oog voor geweest. Nationalisme bijvoorbeeld als drijfveer voor volkeren om hun zelfstandigheid na te streven. Nationalisme is tegenwoordig vooral de keerzijde van het proces van globalisering.
‘Onze eeuw’ is vooral lezenswaardig door de anekdotes die erin staan. Zo haalt Heldring een artikel van een Pools journalist aan, die begin jaren zestig een bezoek bracht aan West-Duitsland. Hem viel daar op dat in de gebouwen zoveel glas aangebracht was. Dat wees niet bepaald op een oorlogszuchtige houding, want in oorlogstijd zou al dat glas eraan gaan.
Vorm en visie
De mens is een verhalenverteller. Verhalen over de werkelijkheid, over heden en verleden, bieden ons grip op de chaos van het leven. Laten dat dan mooie, aangrijpende verhalen zijn, vol smeuïge anekdotes. Geloofwaardige verhalen, verhalen die hoop en troost schenken. Niet alleen verhalen over de liefde, maar ook over de machtspolitiek tussen landen, het afkalvende middenveld in de samenleving en de fragiliteit van de democratie.
De courantiers J.L. Heldring en André Spoor, beiden inmiddels gestorven, doen in ‘Onze eeuw’ een povere poging. Het vertellen van verhalen is toch echt een kunst; het draait om vorm en visie. Dat je een man van de wereld bent en een rokkenjager is niet genoeg.
Hendrickje Spoor: ‘Vader en dochter – Het verhaal van een opvoeding.’ Uitgeverij Balans (2015).
‘Onze eeuw – J.L. Heldring en André Spoor in gesprek.’ Uitgeverij Van Oorschot (2013).
Publicatiedatum: 23 februari 2015
